KANCELARIA ADWOKACKA
ADW. MICHAŁ RADZIEJEWSKI

Al. Jerozolimskie 117/U1
02-017 Warszawa

  513 - 264 -261

adwokat@adwokatmr.pl

KANCELARIA ADWOKACKA
ADW. MICHAŁ RADZIEJEWSKI

Al. Jerozolimskie 117/U1
02-017 Warszawa

513 - 264 -261

adwokat@adwokatmr.pl

Copyright 2024 ®
Kancelaria Adwokacka
adw. Michał Radziejewski 

Osoby zainteresowane osobistą wizytą w Kancelarii proszone są o wcześniejszy kontakt celem umówienia terminu wizyty. Kancelaria nie udziela darmowych porad prawnych.

Godziny otwarcia:
Poniedziałek- Piątek
10:00 - 17:00
Sobota
na życzenie klienta 

Wznowienie postępowania cywilnego to wyjątkowa procedura w polskim prawie, która pozwala na ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej prawomocnym wyrokiem.

Jest to rozwiązanie stosowane w szczególnych przypadkach, gdy pojawią się nowe okoliczności lub dowody, które mogą wpłynąć na zmianę wcześniejszego rozstrzygnięcia.

W niniejszym artykule omówimy, czym jest wznowienie postępowania cywilnego, jakie są podstawy do jego wszczęcia, jak przebiega procedura oraz jakie praktyczne kroki należy podjąć, aby skutecznie skorzystać z tej instytucji prawnej.

Czym jest wznowienie postępowania cywilnego?

Wznowienie postępowania cywilnego to nadzwyczajny środek zaskarżania, uregulowany w Kodeksie postępowania cywilnego (KPC), w szczególności w art. 399–416. Umożliwia ono ponowne rozpoznanie sprawy, która została już zakończona prawomocnym orzeczeniem sądu – zarówno wyrokiem, jak i postanowieniem kończącym postępowanie.

Celem wznowienia jest zapewnienie sprawiedliwości w sytuacjach, gdy pierwotne rozstrzygnięcie okazało się wadliwe z przyczyn, które nie były znane w trakcie procesu.

W odróżnieniu od apelacji, która służy kontroli orzeczeń w ramach zwykłego toku postępowania, wznowienie ma charakter wyjątkowy i wymaga spełnienia ściśle określonych przesłanek.

Podstawy wznowienia postępowania cywilnego

KPC wyróżnia dwie główne grupy podstaw do wznowienia postępowania: oparte na nowych faktach lub dowodach oraz wynikające z nieważności postępowania.

Oto szczegóły:
 

1. Nowe fakty lub dowody (art. 403 § 2 KPC)
   Wznowienie jest możliwe, jeśli po wydaniu wyroku ujawnią się nowe okoliczności lub dowody, które istniały w czasie procesu, ale nie były znane stronie.
   Przykłady:
   • Odkrycie dokumentu podważającego wcześniejsze ustalenia (np. fałszywego testamentu).
   • Ujawnienie świadka, który może potwierdzić inne fakty niż te przyjęte w wyroku.
     Warunkiem jest, aby nowe dowody mogły doprowadzić do zmiany orzeczenia, a strona nie mogła ich przedstawić wcześniej z przyczyn od niej niezależnych.
      
2. Nieważność postępowania (art. 401 KPC)
   Wznowienie może być oparte na stwierdzeniu, że postępowanie było dotknięte poważnymi uchybieniami procesowymi, np.:
   • Strona została pozbawiona możliwości obrony swoich praw (np. nie została powiadomiona o rozprawie).
   • Sąd orzekł w składzie sprzecznym z prawem.
   • Wyrok oparto na sfałszowanym dokumencie lub przestępstwie stwierdzonym prawomocnym wyrokiem.

W obu przypadkach konieczne jest wykazanie, że uchybienia miały istotny wpływ na wynik sprawy.

Procedura wznowienia postępowania krok po kroku

Wznowienie postępowania wymaga złożenia formalnego wniosku do sądu.

Oto jak przebiega ten proces:

1. Wniosek o wznowienie
   • Składa się go do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie.
   • Wniosek musi zawierać: oznaczenie wyroku, podstawę wznowienia (np. nowe dowody lub nieważność), uzasadnienie oraz żądanie uchylenia orzeczenia i ponownego rozpoznania sprawy.
   • Do wniosku należy dołączyć dowody (np. dokumenty, zeznania świadków).
   • Opłata sądowa wynosi 1/2 opłaty od pozwu w danej sprawie, ale nie mniej niż 30 zł.
      
2. Terminy
   • W przypadku nowych faktów lub dowodów – 3 miesiące od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, ale nie później niż 10 lat od uprawomocnienia się wyroku.
   • W przypadku nieważności – 5 lat od uprawomocnienia orzeczenia, chyba że strona była pozbawiona możliwości działania (wtedy termin liczony jest od ustania przeszkody).
      
3. Postępowanie sądowe
   • Sąd najpierw bada dopuszczalność wniosku (czy podstawa i termin są prawidłowe).
   • Jeśli wniosek jest zasadny, sąd uchyla wcześniejszy wyrok i rozpoznaje sprawę ponownie.
   • W trakcie postępowania strony mogą przedstawiać nowe dowody i argumenty.
      
4. Orzeczenie
   Po ponownym rozpoznaniu sąd wydaje nowy wyrok, który może potwierdzić wcześniejsze rozstrzygnięcie lub je zmienić. Od tego wyroku przysługują zwykłe środki odwoławcze (np. apelacja).
    

Praktyczne aspekty wznowienia postępowania
 

Wznowienie postępowania cywilnego to procedura skomplikowana i wymagająca solidnego przygotowania.

Oto kilka praktycznych wskazówek:

• Analiza podstaw – Przed złożeniem wniosku warto skonsultować się z prawnikiem, aby ocenić, czy istnieją wystarczające przesłanki do wznowienia. Samo subiektywne przekonanie strony o niesprawiedliwości wyroku nie wystarczy.
• Zebranie dowodów – Kluczowe jest zgromadzenie mocnych dowodów, które potwierdzą nowe fakty lub uchybienia procesowe. Bez nich sąd oddali wniosek.
• Koszty – Poza opłatą sądową należy uwzględnić koszty pełnomocnika prawnego i ewentualnych biegłych, co może wynieść kilka tysięcy złotych.
• Czas – Procedura może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, zwłaszcza jeśli sprawa jest złożona lub wymaga dodatkowych dowodów.
   

Warto też rozważyć alternatywy, np. skargę o stwierdzenie niezgodności wyroku z prawem (jeśli dotyczy kwestii kasacyjnych), zanim zdecyduje się na wznowienie.
 

Przykłady wznowienia postępowania

1. Sprawa spadkowa – Po prawomocnym podziale spadku odnaleziono testament, który zmieniał wcześniejsze ustalenia. Spadkobierca złożył wniosek o wznowienie, powołując się na nowy dowód.
2. Spór o nieruchomość – Wyrok oparto na sfałszowanym akcie notarialnym, co potwierdzono późniejszym wyrokiem karnym. Strona wniosła o wznowienie z powodu nieważności.
    

Najczęstsze pytania o wznowienie postępowania
 

1. Czy mogę wznowić każde postępowanie?
   Nie, tylko sprawy zakończone prawomocnym wyrokiem i spełniające przesłanki z KPC.
    
2. Ile kosztuje wznowienie?
   Opłata zależy od wartości sprawy, ale zaczyna się od 30 zł. Do tego dochodzą koszty prawne.
    
3. Co, jeśli minął termin?
   Po upływie terminu (3 miesiące lub 5 lat) wznowienie jest niedopuszczalne, chyba że istnieją wyjątkowe okoliczności.
    

Podsumowanie
 

Wznowienie postępowania cywilnego to wyjątkowa procedura, która daje szansę na skorygowanie prawomocnego wyroku w sytuacjach, gdy ujawnią się nowe dowody lub poważne uchybienia procesowe. Wymaga jednak precyzyjnego uzasadnienia, zachowania terminów i solidnego przygotowania dowodowego.

Choć jest to proces czasochłonny i kosztowny, może być jedynym sposobem na przywrócenie sprawiedliwości, gdy zwykłe środki odwoławcze zawiodły. Dla osób rozważających tę ścieżkę kluczowa jest konsultacja z prawnikiem, aby ocenić szanse powodzenia i uniknąć niepotrzebnych wydatków.